شش‌بیتی‌ها
***
بٰالٰا نَدُوّمِهْ بِهْ اُونْ دِرٰازْ، نِهْ کُوتٰا
زَرْدَسْت وُ، سیمْ تَنْ، بِلُورِ پِیوُنِهْ پا
دُهُوِنْ دِلْبَرْ حُقّوُئِهْ لَعْلْ آسٰا
ریجِنْ قَنْدْ کِلُو، هَرْ گَهْ کِهْ هٰاخِنْدی جٰا
عٰاشِقْمِهْ تِنِهْ سٰات وُ سَنْجی تِهْ پٰا
تِهْ بُو وُ گِلِ بُو بِهْ مِنْ آوَرِهْ وٰا
حُوری بِهْ جَنِّتْ تِهْ چیرِهْ خُو بَدیوٰا
بَکِتْ بییهْ تِنِهْ دَرْگَهْ، تُوهٰادی جٰا
تِهْ دُولِتْ ویهٰارِ خُورْ بَئیرِهْ بٰالٰا
چِنُونْکِهْ دِرْ یُو، صَدِفْ بَئیرِهْ مُولٰا
دَنْدوُنْ صَدِفْ، دیمْ سَرْخِهْ گِلْ، گُوشْ دِلْ‌آرٰا
تِه پِشْت وُ پِنٰاهْ، بُزُرْگْوارْخدایٰا
بالایی به موزونی او نمی‌شناسم (نمی‌دانم) که نه دراز باشد نه کوتاه / و دست زرّین و بدن سیمین و پای بلورین باشد
دهان دلبر حقّه‌ی لعل‌گون است / هرگاه که بخندد، از آن حقّه، کلوخه‌ی قند فرو می‌ریزد
عاشق آرایش و اندازه‌ی پای تو هستم / [کاش] باد (نسیم) بوی تو و گل را برایم می‌آورد
اگر حوری در بهشت چهره‌ی تو را به خواب می‌دید / به درگاه (آستانه‌ی) تو می‌افتاد تا جایش بدهی
دولت و دارایی تو از اوج خورشید موسم بهار بالا بگیراد / آن‌چنان‌که غوّاص در دریا به صدف دست می‌یابد
دندانت صدف‌آسا، چهره‌ات گُل‌گون و گوش تو دل آراست / خدای بزرگ، پشت و پناه تو باد!
***
اگر غمْ کَسِ دلْ رهْ تراکنّیا
هزار پاره شه وسّه مه دل بئیوا
اگر که اسلی جومه ره راجنّیوا
اسا وسّه مه جومه رنگین بئیوا
ای وای به من و وای به من وای مره وا
دیروا (وُو) که منه چش به ته وا بئیوا
هر جا که دوستِ پا برسه یکی سا
اون زمین منه مَکُّوئهْ، گاه و بی‌گا
چیوا (چی بو) دلْ تنه عشق گرفتارْ نئیوا
چی بو که دل بی ته بد یین جا دئیوا
تا پا بکتْ ته کوُ، دیگر جا نشیوا
تا چیرْ ته بَکتْ، مه دیده کس (رهْ) ند یوا
اگر غم، دل کسی را پاره می‌کرد (می‌ترکاند) / اکنون می‌باید دل من هزار پاره می‌شد.
اگر اشک جامه کسی را رنگین می‌کرد / اکنون می‌بایست که جامه‌ی من رنگین شده باشد
ای وای به من و وای به من، وای بر من / دیرگاهی است که دیدارم به تو متوجه شده
هر کجا که پای دوستم ساعتی بدان برسد / آن زمین، گاه و بی‌گاه مکّه (زیارت‌گاه) من است
چه می‌شد که دل گرفتار عشق تو نمی‌شد / چه می‌شد که دل بدون دیدار تو برجای می‌ماند
تاگامم به کوی تو افتاد به دیگر جای نرفت / تا دیده‌ام متوجّه چهره‌ی تو شد، دیگر کس را توجّه نکرد
***
اَمیرْ گِنِهْ:ای پٰاکِهْ طَلْعَتْ مِهْ گُوُهِرْ!
سی سٰالْ تَنْ بِهْ خٰاکْ دَووُ، جِدٰا بووُ سَرْ،
تِنِهْ وَنْگْ مِنِهْ خٰاکِ سَرْ هُوکِشِهْ اَرْ
لَبَّیْکْ گِمِّهْ وُ خٰاکِ جِهْ (بِنْ) اِمِّهْ تِهْ وَرْ
خُوئی خِشْ و نٰازِ مِجِشْ، نَرْگِسِ تَرْ
کِهْ بُونِهْ کِهْ دُوسْتْ بییِهْ سَحَرْ دُوسْتِ وَرْ؟
دُوسْتْ خُودْفروشی کِنِّهْ شِهْ عاشِقِ وَرْ
سُنْبُلْ سی هَزٰارْ چینْ شَنِّهْ چیره‌یِ خِرْ
دَپیچِنْ نِقٰابْ، مُونْگْ چیرِهْ، چِشْم‌وُ سَرْ
تٰا آروُمْ بَووِّنْ شَمْسُ وُ قَمِرْ بِهْ اینْ دَرْ
حُوری رَوِشْ، پَری مِجِشْ، روُیِ چُونْ خِرْ
غُلُومِ هِنْدیمِهْ، بَخِری تُوشِهْ زَرْ
امیر می‌گوید:ای گوهر پاک‌طلعت من! / اگر سالها (سی سال) تنم در گور باشد و سرم از آن جدا شود،
اگر بانگ و آوای تو، از سر گورم شنیده شود، / لبّیک می‌گویم و از درون خاک به‌سوی تو می‌آیم
با خوی زیبا، رفتار ناز و نرگس شاداب، / کی می‌شود که دوست سحرگاه به‌سوی دوست بیاید؟
دوست برای عاشق خودنمایی و تکبّر می‌کند / سنبل زلف سی هزار چین و شکن را بر روی چهره‌ی خورشیدوش می‌افشاند
«و باید» چهره‌ی مه‌سیما و چشم و سر را در نقاب بپیچند / تا خورشید و ماه، در این آستان آرام بگیرند
ای حوری‌وش، پری‌رفتار وای خورشید چهره / غلام هندی توام، با زر خود مرا خریدی
***
اُونْمٰاهْ کِهْ بُورْدِهْ بِهْ تِهْ وٰاهِشْتِمِهْ شَهْرْ
اَیْ مِرِهْ بَوینی چَنْگْ زَنّی تِهْ شِهْ خِرْ
چِشْ بِهِشْتْمِهْ تٰا بُوهَمِهْ سٰالْ اَزْ اُو تَرْ،
دِلِ غِصِّهْ خِرْ، هِشْتِمِهْ سُونِ آذَرْ
تَنْ‌رِهْ وِریجِنْ پٰاکْ بُورِمْ کَیْهُونِ سَرْ،
تٰا تِهْ دَفْتِرِ عِشْقْ‌رِهْ کِنِمْ اَزْنُو بَرْ
اَیْ مِرِهْ مِهْ زِنْدِگی بِیٰارْدی اَگِرْ
هِچّی نَخِرِمْ، خِرِمْ شِهْ زِنْدِگی بَرْ
تُو بَکِتْ مِنِهْ چِشْ بِهْ کَسْ هٰارِشِهْ اَرْ،
یٰا بَکِتْ بِهْ توُ، بٰا دیگری کِنِهْ سَرْ،
رِسْوٰابِهْ تِهْ عِشْقْ، دَکِتْ بُوئِمْ بِهْ آذَرْ،
وَرْزِمْ گُوهِرِ عِشْقْ کِهْ نِزٰائِهْ مٰادِرْ
در ماه گذشته، شهر را به تو واگذاشتم / اگر باز مرا به‌بینی به چهره خوروش خود چنگ خواهی زد
چشم خود را وانهادم تا همه ساله اشک‌بار باشد / دل غم‌خورم را وانهادم که چون آتش بسوزد
اگر تنم را بریان کنند یکسره به اوج کیهان می‌روم / تا دفتر عشق تو را دوباره از بر کنم
اگر باز مرا دوباره زندگی بخشی (به زندگیم برگردانی) / اگر چیزی نخورم، از بر حیات خود می‌خورم (بهره‌مند می‌شوم)
اگر به جز تو، دیده‌ام به‌سوی کسی نظر افکند / یا به غیر از تو، با دیگران به‌سر برد
اگر به رسوایی عشق تو در آتش افکنده شوم / به گوهر عشق می‌ورزم که مادر چون او فرزندی نزاد
***
اَمیرْ گِنِهْ: عٰاشِقْمِهْ چُونْ مٰارْ بِهْ تِهْ چیرْ
گَهْرِهْ سَرْتِرِهْ دٰایِمْ نِوٰاخْتِهْ، ٰدٰاشیرْ
بَسی کَسْ بِهْ تِهْ مِهْرْدٰارِنْ جِوُونْ وُ پیرْ
اَمّٰا مِنْ هٰامُونْ، کَسْ نییِهْ بِهْ تِنِهْ میرْ
وَرْفِ گِنْدِلِهْ دَسْ نَزِنْ‌ای خُورِ نیرْ
تٰا تِهْ دَسْ نَچِهْ وُ اوُسْتی نَووِّهْ شیرْ
مِهْ خَسِّهْ تَنْ‌رِهْ وَرْفْ نَزِنْ‌ای مٰاهِ چیرْ
بَکُوشْتی مِرِهْ، مَسِّهْ چِشْ، هٰارِسْتٰادیرْ
نَوْمِهْ تِنِهْ کٰارْنییِهْ دِکٰاشْتِنِ میرْ
پَلْ کَنّی دِرْیُورِهْ، بِنْیُونِهْ گَتْ هٰا ئیرْ
تُو بَکُوشْ مِرِهْ، اُونْدیگِرْرِهْ دَسْتْ هٰا ئیرْ
مِنْ زِنْدِهْ دَووُمْ، اُنْدیگِری وَرْزِهْ میرْ
امیر می‌گوید: مانند مادر، عاشق چهره‌ی تو هستم / آن‌که همواره، در گهواره نوازشت می‌کرد و شیرت می‌داد
بسیار کس از پیر و جوان به تو مهر می‌ورزند / امّا کسی مانند من برای مهرورزی به تو نیست
ای خورشید چهره! گلوله‌ی برف را به دستت مگیر / تا دست تو نچاید و آستینت تر نشود
ای ماه چهره! به تن خسته‌ی من گلوله‌ی برف مزن / کُشتی مرا،ای خمارین چشم! توقف کن (بس کن)
نمی‌گویم کار تو کاشتن مهر نیست / پُل به دریا می‌زنی، بنیانه‌اش را بزرگ برگزین
مرا بکش ولی از دیگری دست بردار / من زنده باشم و تو به دیگری مهر بورزی؟
عاشقم چون مام بر رویت چنین گوید امیر:
آن‌که در مهد اندرونت با نوازش داد شیر
مهر تو ورزند کس بسیار از برنا و پیر
نیست امّا، هم‌چون من یاری به مهر تو اسیر
مهر تابانم! گلوله برف بر دستت مگیر
تا نچاید دست‌ها و آستینت نم پذیر
ماه چهرا! بر تن ریشم مزن با برف، تیر
دور بادت چشم بد، کشتی مرا‌ای دلپذیر
من نمی‌گویم که کارت نیست کشت بذر مهر
پل به دریا می‌زنی، شالوده را گسترده گیر
یا بکُش ایندوست را یا دست زان دیگر بدار
زنده چون مانم چو ورزی مهر با غیر امیر؟
***
اوّلْ گمّه با قادرْ اَفسونه‌ی عِشْقْ
بساته گِل عاشقْ (آدم) بِهُونه‌یِ عِشْقْ
فکر و فهم وُ اِدراک‌وُ، فَرزونه‌یِ عِشْقْ
بسٰاتْ (ته) عُنْصُرِ خاکْ‌رِهْ نشونه‌ی عِشْقْ
دَهْ عَقْل وُ مِوالیدِ سه گونه‌ی عِشْقْ
شُعله زَنّه آتِشْ به دَروُنه‌ی عِشْقْ
یَعْقُوبْمه، مه بَیتُ الحَزِنْ خونه‌ی عِشْقْ
تا یُوسفْ به چاهْ بَیّیهْ رَوُونه‌ی عِشْقْ
امیر گِنِهْ: هَسِّمه یگُونه‌ی عِشْقْ
تَوفیقِ خِدا دارْمِهْ نشونه‌ی عِشْقْ
صَدْ سالٰ بدنی (به دَنی) دارمه بهونه‌ی عِشْقْ
کَئوُ دِلْ به خاکْ شُومِّهْ به خونه‌ی عِشْقْ
نخست با خداوند از افسانه‌ی عشق سخن می‌گویم / گِل عاشق را به بهانه‌ی عشق سرشته (ساخته) است
فکر و فهم و ادراک و فرزانه‌ی عشق / عنصر خاک را نشانه‌ی عشق ساخت
ده عقل و موالید سه‌گانه‌ی عشق / آتش به اندرون عشق، شعله می‌افکند
یعقوبم و بیت‌الحزنم، خانه‌ی عشق است / تا یوسف به چاه عشق (به اله) روانه شده است
امیر می‌گوید: یگانه‌ی عشق هستم / به توفیق خداوند نشانه‌ی عشق را (در وجودم) دارم
صد سال (سالها) پیکری (به دنیا) به بهانه‌ی عشق دارم / با دلی کبود، به خاک، به خانه‌ی عشق می‌روم
***
امیر گنه: چَنه زَنّی مه دلْ ره چنگ؟
ناله و نوا هَرگه دَرئینه آهنگْ
زَمُونه مِنْ دلْ رهْ بدٰا غِم چنگْ
دارْنه آسمونْ دشمنی با دِل تنگْ
دَنی درَنگْ، هَرگز نَوّه یکی رنگ
صَرْفه نَورهْ کَسْ به زمونه‌ی چنگْ
واسِرّ ته تنگه دهونْ، دلْ بَیّیه تنگ
دَسْتِ ته سنگه دلْ، زمّه سینه ره سنگْ
مجیکْ‌خدنگْ،ای شوخ‌وشنگ، برفه آرنگ
ترکِ خدنگْ به جنگ دارنهْ، مه خینْ آهنگْ
درنگهْ هلا نئیته کٰارِمْن رنگْ
سَمنْ لنگهْ مهْرِ عَرْصهْ، کُومْ بیّیهْ لَنْگ
امیر می‌گوید: چقدر بر دل من چنگ می‌زنی؟ / که هرگاه آهنگ ناله و نوای من درمی‌گیرد (درمی‌آید)
زمانه دل مرا در چنگال غم نهاد / و آسمان (فلک) با دل تنگ من دشمنی دارد
دنیای دو رنگ، هرگز یک‌رنگ نمی‌شود / کسی از چنگال زمانه سود نمی‌برد
برای دهان تنگ تو، دل من تنگ شد (به تنگ آمد) / از دست تو سنگ‌دل، به سینه‌ی خود سنگ می‌زنم
ای خدنگ مژگان،ای شوخ و شنگ وای ابرو آراسته (کمانی) / خدنگ ترک با جنگ کردن، آهنگ خون مرا دارد
کار من هنوز دورنگ است و یک‌رنگ نشده / در میدان مهر، سمند کامرانیم لنگ است
***
ته چیرُو بَرفه که هَنترْته نکُو فعلْ
منه سوته دلْ چادرْ بزوئه تهْ خَیلْ
یارِ فلکی وُ فلک دارنه ته فعلْ
یاری خُوبه که هر د پلی کننْ مَیْلْ
با همه تما، ته پا ننه منه خَیلْ
خراکْ مِن خینو بَوُو، روزْ منه لَیْلْ
یا رب! اونکَسِ رُوشنه روزْ بَوّه لَیلْ
که بهشتْ ترهْ، با دیگری کنه مَیلْ
مه عاصیهْ دلْ با دیگرونْ نَوو ایلْ
دوستِ عشقْ منه دیدهْ ره خینْ کنّه کَیلْ
مره گننه: مهرورزیْ ره تو بهلْ
ته مهر وَرزمْ، تا مه کَلّه مُور کنن خَیلْ
روی و ابروی تو که شبیه به عمل نیکوی توست / دل سوخته‌ی من در سراپرده‌ی تو خیمه زده است
یار فلک هستی و فلک هم‌کیش و هم‌کار توست / یاری خوبست که دوسویه باشد
با همه‌ی آرزومندیم پای تو به خیل من نمی‌آید / خوراک من خون و روز من، شب تار است
خدایا روز روشن آن کس شب تیره شود / که تو را واگذارد و به دیگری میل کند
دل عصیانگر من رام دیگران نمی‌شود / عشقِ دوست، خون از دیده‌ام جاری می‌سازد
به من می‌گویند: مهرورزی را رها کن! / مهر تو را می‌ورزم تا آن‌گاه که مورچگان در کلّه‌ام اردو زنند
***
سِرْخِهْ گِلْ بِوارِسِّهْ خونکارْ به ته دیمْ
لُورِهْ دُر بِوارِسِّهْ، جِنافه‌رِهْ سیمْ
چِشْمِ پُشتْ‌رِهْ با قلمْ دِگارْدِنّی جیمْ
نَییهْ دِل سییُو ئی، پیشِه گَرْدِنْ سیمْ
نَدُومّهْ تنه تَنْ زَرْ بساتنْ یا سیمْ
یا کِرْدِبُونْ سوادِ زر تنه تَرِهْ دیمْ
کٰانِ زَرِهْ یا دُرِّ یتیمهْ ته دیمْ
فِرِشْته مگرْ پَرْ بَکِشییِهْ ته دیمْ؟
اَرْمُونْ اینه مه لُو بَرِسِهْ به ته دیمْ
صحبتْ هٰا کنیمْ، هِنیشیریمْ دیمْ به دیمْ
گر دهن مره مازندرون یکی تیم
گیرمّه اون خال ره که دَرِه به ته دیم
گل سرخ خون‌کار بر چهره‌ی تو بارید / لب را دُر و زنخ را سیم (نقره) باریده است
پشت چشم را با قلم به‌شکل جیم «ج» برگردانده‌ای / سیاه‌دلی، پیشه‌ی سیمین گردن نبوده است!
نمی‌دانم تن تو را با زر یا سیم ساخته‌اند / یا رخساره‌ی شاداب تو را با سواد زر کرده‌اند
کان زر یا درّ یتیم است صورت تو / و یا مگر فرشته بر روی تو پر کشیده است؟
نهایت آرزویم این است که لبم به چهره‌ی تو برسد / هم‌سخن شویم و روبه‌روی هم بنشینیم
اگر در مازندران دانه‌ای به من بخشند، / من آن خال را که در چهره‌ی توست برمی‌گزینم.
***
منْ اوُنْ فرنگی کافِر بی‌دین بُومْ،
من بتْ پرستونْ‌رِهْ همه‌یِ مَهینْ بُومْ،
اگر که تره قَهْر و تره من کینْ بُومْ،
یاربْ به تُرکی بَو که تره من چینْ بُومْ؟
من قاتِل اونْ امامِ هشتمین بُومْ،
دوزخِ دریمْ جمله‌یِ کافرینْ بُومْ،
بیگونهْ از اسلام وُ ایمون وُ دینْ بُومْ،
ته کِرْدِهْ اگر من ذرّه‌ای غمینْ بُومْ،
اَرْ پادشِه هند و ختا و چین بُومْ،
جمشید وُ فریدون‌رِه منْ جانشینْ بُومْ،
منْ به آسمونْ جایِ مه و پروین بُومْ،
اوُنْ مَحَلْ تنه خرمنِ خوشهْ چینْ بُومْ
[اگر] من مانند آن فرنگی کافر بی‌دین باشم (بشوم) / [اگر] من بزرگتر بت‌پرستان باشم (بشوم)
من اگر با تو به قهر و کین باشم، / یارب به محبوبم بگو: با تو چگونه باشم؟
من قاتل آن امام هشتمین باشم (بشوم)، در درون دوزخ از گروه کافران باشم (بشوم)،
از اسلام و دین و ایمان بی‌گانه باشم (بشوم)، اگر از کردار تو ذرّه‌ای اندوه‌گین باشم (بشوم)
اگر پادشاه هند و ختا و چین باشم (بشوم) / اگر جانشین جمشید و فریدون باشم (بشوم)
اگر در آسمان جای ماه و پروین باشم، / در آن هنگام من از خرمن دانش تو خوشه‌چین باشم (شوم)
***
سه حجّت و مه حاجت و مه دِل بَنْ
نور دْ چشْ و تاجِ سر، مه خداون!
جامِ عَسلْ، یزدی نُقل و پارچه‌یِ قَنْ
نَدُوّمه ترهْ چه سونْ بیورمْ شه فن
آهو به ختا مَسّ مجنْ خاونْ خاونْ
سِمْ بِنْ جٰا سُنْبُلْ‌ره ساونْ ساونْ
چاچی به دستْ هائیتْ خدنگْ‌ره نپاجنْ
نخجیرْ ممّهْ ته، تیرْ بَخردْ نالنْ نالنْ
چشْ دیمهْ هُوشْ شیمه، برفه‌ره نیاونْ
بی‌حسّ بَیْمهْ، تَنْ دیمه، د وارنْگْ هامن
ای آهو گردنْ، کمندْ به پا بیٰاونْ
ته لُو که نوات وُ شَکرْ جاونْ جاونْ
ای دلیل و نیاز من،ای بنددل (دلبند) من! /ای نور چشم و تاج سر وای خداوند من!
ای جام عسل، وای نقل یزدی و یکپارچه قند من / نمی‌دانم به چه نیرنگ و هنری تو را به‌سوی خود بکشم (بیاورم)
آهو در دشت ختا آرام و نشخوارکنان و مستانه گام می‌زد / و به‌زیر سم خود، سنبل را می‌سایید، می‌سایید
کمان چاچی را به‌دست گرفته‌ای، تیر خدنگ را رها مکن / شکار تو منم، تیرخورده، نالان و نالانم
چشم تو را می‌دیدم و از هوش می‌رفتم، ابرو ترش مکن (به‌هم مزن) / بی‌حس می‌شدم که در بدن تو، دو بادرنگ را می‌دیدم
ای آهوگردن! کمند زلف را به پای من بیفکن (بیاویز) / لب تو نبات و پُربار از شکر است
***
بسیار مَیٰله دوستِ منْزلْ هارسیینْ
مِدٰامْ شو و روزْ ته چیره آرمیینْ
مَحَلِّ خِتنْ، تره کش‌ها کشیین
بسیار حظّه اونوختْ به مِرادْ رسیینْ
اَوّلِ سوٰا، ته گلهْ باغْ نشیین
بسی غنچه‌ی گلْ همه شه بَچیینْ
دوستِ وارِنْگْ جارْرهْ نرمک دست کشیین
بسیار منه سون بو که وصال رسیین
مه میراثه ته مهر و بفا ورزیین
ته عادته مه خین به جفا شنیین
مه پیشوئه ته غمزه و ناز کشیین
ته شیووئه مه دل ره براجنیین
ای دوست! بسیار مایلم که به منزلت برسم / مدام، شب و روز از دیدار چهره‌ات بیارمم
در خواب‌گاه آرام، تو را در آغوش کشیدن / بسیار لذّت‌بخش است، آن‌گاه به مراد رسیدن
بامداد پگاه، در گُل‌زارت نشستن / و غنچه بسیار برای خود از باغ گل تو چیدن
بادرنگستان دوست را نرمک نرمک دست مالیدن / بسیار مناسب من است این‌گونه به وصال رسیدن
میراث من مهر ورزیدن به تو است / ولی عادت تو، خون من به جفا ریختن است
غمزه و ناز کشیدن تو پیشه‌ی من است / امّا رنجانیدن دل من شیوه‌ی توست
«الف»
بود آرزویم‌ای دوست، به منزلت رسیدن
شب و روز بهر دیدار تو نیک آرمیدن
مَهِ من! به موقع خواب، تو را بغل کشیدن
بودم چه حظّ بسیار؟ به کام خود رسیدن
به‌میان گلستانت، به سحرگهان نشستن
همه غنچه‌های گل را، به دو دست خویش چیدن
چه خوش آن‌که بادرنگت به لطافتی کشیدن
بسی همچو من که خواهند، مراد خود رسیدن
«م.م. روجا»
«ب»
ارث من، مهر تو را ورزیدن است
عادت تو، خون من پاشیدن است
پیشه‌ی من، غمزه و نازت کشم
شیوه‌ات، قلب مرا رنجیدن است
«م.م. روجا»
***
ختا و ختن تا هندوستون پائین
اون دشت قبچاق و سرحدِّ مدائین
سی اَرْمُونْ به مهْ دلْ دَرهْ اولاً این،
تنِ دوستْ رهْ دَرْ هَیرم سَر تا به پائین
زمونه به خشمه، شو و روزْ هزار کین
به ته گِتِمهْ: مه روزگار بَوی این
ایرون تا به تورون همه جا بَوی این
ته ناز که زیاد بَیّهْ سَرْ اُورِهْ شاهین
تو دونّی که تنه مِهْرْ به دل دارمه یا کین
تو دونّی که بَوْتنْ بنیٰارْمهْ با این
شه، مه مردنِ ورْمن ننالمّه دونین
تنه ندییِنْ طاقتْ ندارمه، آه این!
ختا و ختن تا انتهای هندوستان / تا آن دشت قبچاق و مرز مداین
بسی آرزو در دل من است اولاً این‌که، / اندام دوست را سر تا پا دربر گیرم
زمانه با هزار کینه شب و روز با من به خشم رفتار می‌کند / به تو می‌گفتم که روزگارم این‌گونه شده است
ایران تا توران همه جا این‌گونه شد (به من) / ناز تو زیاد شد، شاهین میزان‌گر (ترازو) به پایین می‌آید
تو می‌دانی که مهر یا کین تو را به دل دارم / تو می‌دانی که با این حال یارای گفتن ندارم
بدانید که برای مردن خویش نمی‌نالم / آه من از این است که تاب ندیدن تو را ندارم
***
نَترسُ و نَلَرْز مهْر نورز، مه چشمِ سو!
چُون چٰارپا به چٰار تَنْگ بَکشْ وُ بَروُشْ تو
د پیچمْ گِل وَلکْ، در نَشوئه ته بو
اُونْطورْ دارم که مشکْ به دَمْ داره آهو
تُو خجیره دُوستی وُ خجیرهْ ته خو
ته هَرْ د چشمِ گُوشهْ نَرگسْ پیوُنْ بو
منه د چشْ اُو بَورْدْ بُوئه ونهْ روُ
نَدُوّمهْ که به مَنْ نظرکَیْ کنّی تو
نَوسّهْ منْجهْ، مهر کاشتنْ اوّلِ رو
به این د کاشتنْ دَستْ نهلْ مه چشمِ سو!
این شهر پرکسُونْ درنهْ به مهْ آشو
بهشتْ هَمهْ رهْ دَستْ بَزهْ دامِن تو
مترس، ملرز و مهر مورز‌ای نور چشم من! / مانند چهارپا مرا به چهار تنگ (تسمه) بکش و ببر بفروش
تو را در برگ‌گل می‌پیچم که بوی از آن بیرون نرود / آن‌گونه نگه‌داری می‌کنم که آهو مشک را به دم خود نگاه می‌دارد
تو دوست زیبای منی و خوی تو زیباست / هر دو گوشه‌ی چشم تو نرگسین است
گویا اشک چشمانم به روی (به‌سوی) او ریخته (روان شده) باشد / نمی‌دانم که کِیْ به من التفات خواهی کرد؟
نمی‌بایست روز نخست مهر بر وجودم می‌کاشتی / کنون با این کاشتن،ای نور دیده مرا از دست مده
کسان بسیار در این شهر از دست من در آشوبند / من همه را از دست هشته و دست به دامن تو زده‌ام
***
اَمیر گنهْ: یٰارِ مِهرِبون بِیٰامُو
اُونْ غُنچهْ لُویِ تَنْگه دِهُونْ بیٰامُو
دلْ مِهرِبُونْ، چشْ شیرِ ژیُونْ بیامو
یارونْ! گمّهْ: مه داغْ به ریمُونْ بیامو
شٰاهِ حَوشْ، مَلِکِ ایرُونْ بیامو
بِه سُونِ آهو، مَست وُ مَستُونْ بیامو
دلْ رَحمُ و کَمرْباریکْ مهمون بیامو
امیر گنه: مهْ دلْ به اَرْمُونْ بیامو
پَنْداشتمهْ که صاحبْ زَمونْ بیامو
اولادِ رَسُولْ، دین وُ ایمونْ بیامو
پیشوایِ همه، شاهِ مَردونْ بیامو
هَمونْ که مرهْ وسّه، هَمونْ بیامو
امیر می‌گوید: یار مهربان آمد / آن غنچه لب تنگ دهان آمد
مهربان‌دل، با چشم چون شیر ژیان آمد / یاران! می‌گویم: التیام‌بخش داغ من آمد (داغ من التیام یافت)
شاه حبشه و پادشاه ایران آمد / مانند آهو مست و مستان آمد
مهمان رحیم‌دل و باریک‌میان آمد / امیر می‌گوید: دل من به آرزو رسید (آرزوی دل من آمد)
گمان کرده‌ام که صاحب زمان آمد / اولاد پیامبر و دین و ایمانم آمد
پیشوای همگان، شاه مردان آمد / همان که مورد خواهشم بود، همان آمد
***
دایم به ته حوری روشی نگار بو!
ساقی و صراحی و پیاله کار بو!
مغنّی تنه زهره‌یِ سر سالار بو!
تا دنی بو، این صحبت تنه به‌کار بو!
ای رستم پیون، چاکر تنه هزار بو!
چون بهمن و دارا، صد هزار شکار بو!
تخت کامرونی به ته پایدار بو!
ته دشمن به چاه ظلمت، خوار و زار بو!
زحل به تنه در دکَتْ خوار و زار بو!
عُطارِدْ نویسنده‌ی ته هر کار بو!
حاتم به تنه مطبخ یکی سالار بو!
غم زمونه نوّو، شادی بسیار بو!
همواره حوری رفتاری، نگار تو باد! / ساقی و صراحی و پیاله در کار تو باد!
آوازه‌خوان تو، زهره‌ی سرسالار باد! / تا دنیا برپاست، این سخن درباره‌ی تو گویا باد!
باز هم رستم‌آسا، چاکرت هزار باد! / چون بهمن و دارا صدهزار نخجیرت باد!
تخت کامرانی بر تو پایدار باد! / دشمن تو در چاه تیره خوار و زار باد!
زحل به درگاه تو فروافتاده، خوار و زار باد! / عطارد نویسنده‌ی کارهای تو باد
حاتم طایی یکی از خوان‌سالاران تو باد! / غم زمانه نباشد و شاید بسیار باشد!
***
یا ربْ سَد و بیست سالْ عمرِته دراز بو!
ته روشن درِ دولتْ همیشه باز بو!
ته نومْ محمودآسا به دَنی ممتاز بو!
ته دشمن نگون‌سار و دوست سرفراز بو!
ده و دو هزار کوس، شو و روز بساز بو!
ده و دو هزار شیر نر ته هم‌راز بو!
شهباز ته دولت به کَیْهُونْ پرواز بو!
کو ترْ صفتْ ته دشمن به چنگ باز بو!
نُهسد و نود سال عمر ته دراز بو!
همیشه تنه مجلس صدایِ ساز بو!
ته باقی عمر سرچشمه‌یِ هراز بو!
ته پشت و پناه خالقِ بی‌نیاز بو!
الهی عمر تو سد و بیست سال به درازا بکشد (بادا)! / در دولت و اقبال روشن تو همیشه باز باشد (بادا)!
نام تو محمودآسا در جهان برتر باشد! / دشمن تو نگون‌سار و دوست تو سرفراز باشد!
ده و دو هزار کوس، شب و روز کوک و آماده‌ی نواختن باشد! / ده و دو هزار (دوازده هزار) شیر نر (پهلوان) هم‌راز تو باشند!
شهباز بخت و اقبال تو، به کیهان در پرواز باشد! / دشمن تو کبوترآسا اسیر چنگال باز باشد!
نُهسد و نود سال عمر تو دراز باد! / همیشه در مجلس تو صدای ساز و موسیقی باشد (بادا)!
بازمانده‌ی عمر تو، سرچشمه‌ی هراز باشد (بادا)! / پشت و پناه تو آفریننده‌ی بی‌نیاز بادا! (باشد)!
***
یا ربْ که تنه دولتْ به کامرونْ بو!
خدا وُ رسولْ با علی یاوَروُنْ بو!
ته کیسهْ زر و سیمْ همه جا افزونْ بو!
عَیش وُ زندگُونی به ته جاوِدوُنْ بو!
افلاتونْ‌آسا حکمتْ تنه افزون بو!
دونایی وُ دولتْ همه روزافزونْ بو!
فَرسْ گر هزار ارزه، تره به روُن بو!
ته دشمن زُحَلْ‌آسا، تنه غُلونْ بو!
تا که گردش این چرخ نیل‌گونْ بو،
ته دولت و عزّتْ همه روزافزونْ بو!
ته دشمن به چاهِ ستمْ به افغُونْ بو!
ته وَرْ مشتری پروردهْ ریزهْ خُونْ بو!
یارب که اقبال و دولت تو به کامرانی باد! / خدا و رسول با علی یاوران تو باد!
زر و سیم همه‌گاه، در کیسه‌ی تو افزون باد! / عیش و نیک‌زیستی بر تو جاودان باد!
افلاتون‌آسا حکمت تو افزون باد! / دانایی و دولت تو، همه روزه افزون باد!
اسب اگر بسیار ارزد، به زیر ران تو باد / دشمن تو مانند زحل، غلام (نوکر) تو باد
تا گردش این چرخ نیل‌گون (آسمان) به جاست، / دولت و عزّت تو همه روز افزون باد!
دشمن تو در چاه ستم به افغان باد! / مشتری نزد تو پرورده و ریزه‌خوار خوان تو باد!
***
در نعت پیامبر اسلام (ص)
نُوروزِ گِل قُلْ انّما تویی تو
وینشِ همه، ذهن وُ ذکا تویی تو
اِنَّ اَکرَم وُ یاسینْ، طاها تویی تو
صٰائِمُ‌النّهار، لیل و یَغْشا (یغشیٰ) تویی تو
ای قصرُ لدّنی، رَبّنا تویی تو
ای صاحب کرمْ، جود و سخا تویی تو
والشَّمسُ ته چیره، والضُّحیٰ تویی تو
قُرصِ قَمر وُ اِذٰا تَلا (تلیٰ) تویی تو
صُحُفِ ابراهیمْ، توراتِ موسیٰ تویی تو
انجیلِ عیسیٰ، مطلبِ ما تویی تو
افلاک انجم، ارض و سما تویی تو
گر کُفر نوّوِهْ، گِتْمِهْ خِدا تویی تو
گل نوروز، «قل انّما» تویی تو / بینش همه، ذهن و ذکا (هوش‌مندی) تویی تو
ان اکرمکم، یاسین و طه تو هستی تو / همواره روزه‌دار و آیه‌ی لیل یغشیٰ تو هستی تو
ای قصر لدّنی، «ربنّا» تو هستی، تو / باز هم صاحب کرم و جود و سخا تو هستی، تو
والشمس چهره‌ی تو، والضحی تو هستی، تو / گرده‌ی ماه و اِذا تلی تو هستی، تو
صحف ابراهیم، تورات موسی تو هستی، تو / انجیل عیسی، منظور ما تو هستی، تو
ستارگان آسمانی، زمین و آسمان تویی، تو / اگر کفر نباشد، می‌گفتم خدا تویی، تو
***
تا که گردش نیلوفری بپا بو،
ته دلْ خرّم و خوان کرم بجا بو!
دشمن زرد و زار مجه، دل ته بجا بو!
دولت و اقبال ته، همیشه بجا بو!
تنه دشمن جومه، مدام قبا بو!
ته تخت فلک در همه دم درجا بو!
ته دولتِ در، یا رب همیشه وا بو!
تاج خسروی، یا رب تنه کلا بو!
ته دیمَ والشَّمسُ، یا نورِ هَلْ اَتیٰ بو!
عیسای مریم زنده به ته دعا بو!
سَر و ملک و جان، هر سه تنه فدا بو!
دهن کوثره، یا چشمه‌ی جانفزا بو!
تا که گردش این چرخ نیلوفری برپا باشد! / [آرزو می‌کنم] که دلت خرم و خوان کرم تو به جا باشد!
دشمن تو زرد و زار بزید، دلت آرام باد! / دولت و بخت تو، همیشه برقرار باد!
جامه‌ی دشمن تو همواره قبا باد! (پیراهن دشمن تو همراه چاک‌چاک باد!) / تخت فلک تو، در همه دم در جا باد!
یارب! در دولت‌سرای تو همیشه گشاده باد! / و تاج خسروی، کلاه تو باد!
چهره‌ی تو والشمسُ یا نور هل اتی باد! / عیسای مریم به دعای تو زنده باد!
سر و ملک و جانم هر سه فدای تو باد! / دهان تو کوثر یا چشمه‌ی جان افزا باد!
***
امیر گنه: لَمالَمْ بدیمه لٰارره
سی خیمه و خرگاه دیمه سبزه‌زارره
به سَیر وُ گشتْ همه دشتی شکاره
شهْ سَرْ ره پایینْ دینگو نوینّهْ ماره
یکی نیه مه دلْ، دنیه، چهاره
یکی به دماوند و یکی به لاره
یکی به سرِ کَمرْ، گوشه‌ای داره
یکی به گردنِ جانونْ، دُرّ بسیاره
سنگه دلْ، تره پاره بوینمْ پاره
ترهْ ناکَسِ مهرِوَرزی چی کاره؟
هرجا دْ کَسْ نیشته، مه غیبتِ کاره
بَدْنومی منه جُومه بَویّهْ پاره
امیر می‌گوید: منطقه‌ی لار را انباشته دیدم / به سبزه‌زار آن، خیمه و خرگاه بسیار دیدم
در سیر و گشت همه جا شکار دشتی دیدم / یکی سرش را پایین افکند تتا ما را نبیند
دل من یکی و دو تا نیست بلکه چهار تا است / یکی در دماوند و یکی در لار است
یکی در سر کمرکش کوه، گوشه‌ای در اختیار دارد / یکی در گردن جانان که دُرّ بسیار دارد [قرار دارد]
ای دل سنگ شده، تو را پاره پاره ببینم / تو را با مهرورزی به ناکس چه کار است؟
هر جا که دو نفر نشسته‌اند، از من غیبت می‌کنند / جامه‌ی من به بدنامی پاره شده است
***
امیر گنه: چارده دُوستهْ سالْ خجیره
دوستِ سینه‌مالْ، وارنگِ کال خجیره
کومِ دلْ رَسیینْ به وصالْ خجیره
خراجِ دَنی، یکْ مویِ خالْ خجیره
به بُوسه کاری، دوستِ سو آل خجیره
سر و جان عاشق، به دمّال خجیره
مینایِ خْش و اُویِ زلال خجیره
دوستِ ذوق و شوق، سینه‌ی چالْ خجیره
حوضِ کوثرِ اُویِ زلال خجیره
ساز، کمونچه و آهنگِ هالْ (حال) خجیره
تار و تنبور و زلفِ دمّال خجیره
خوبونْ‌ره همین، دولت، کمالْ خجیره
امیر می‌گوید: یار چهارده ساله نیکوست / در جایگاه سینه‌ی دوست، بادرنگ تازه (ناپخته) نیکوست
با کام دل به وصال رسیدن نیکوست / یک تار موی دوست برای مالیات جهان نیکوست
برای بوسه‌کاری، پیشانی دوست نیکوست / و به‌دنبال آن سر و جان عاشق را بوسیدن نیکوست
مینای خوش و آب زلال نیکوست / ذوق و شوق (رفتار دل‌نشین) دوست و… نیکوست
آب زلال حوض کوثر (بهشت) نیکوست / از سازها، کمانچه و آهنگ آرام‌بخش نیکوست
تار و تنبور و دنباله‌ی گیسو (زلف) یار نیکوست / خوبان را همین کمال دولت، نیکوست
***
امیر گنه: چن چی خشه: تنگ دهون ته
سُو آل و جنافه و لُو و دندون ته
سیمینْ بدنْ، آهُو گردنْ، نارپستونْ نه
دل و دینْ ره تاراجْ بَورْد بو چشمونْ ته
دیمْ قُرصِ خُورْرهْ مُونّه به جاودونْ ته
ریجنْ قَنْ خروارْ، شَکْری لَبُونْ ته
دْ جادوئه یا که مَسّه اُونْ تُرکونْ ته
صَدْ خنهْ سیُو، بیشْ بکردْ بو چشمُونْ ته
لَعْلِ حُقّه یا که پستهْ اُونْ دهُونْ ته
دَ چی صَدفِ گُوهرهْ اُونْ دَندونْ ته
صَدْ عاشقْ به خالِ کَمنْ بُونْ قربونْ ته
امیر کم‌ترینْ بنده‌یِ رایگُونْ ته
امیر می‌گوید: چند چیز زیباست: دهان تنگ تو / پیشانی، چانه، لب و دهان تو
بدن سیمین، گردن آهوئی، نار پستان تو / و چشمان تو دل و دینم را به تاراج برده است
روی تو همواره به گرده‌ی خورشید می‌ماند (شبیه است) / از لبان شکرین تو یک خروار قند می‌ریزد
دو افسون‌گر و یا مست و خمارند آن دو تُرک زیبای تو؟ / چشمان تو بیش از صد نفر را خانه‌سیاه کرده است
دهان تو صندوقچه‌ی لعل است یا پسته‌ی خندان؟ / دندان‌های تو مانند گوهر در صدف دهان تو ردیف و منظم است
صد عاشق دلباخته فدا و قربانی یک تار کمندین زلف تو شوند، در حالی‌که امیر کم‌ترین بنده‌ی رایگان تو در این شور عاشقانه است.
***
امیر گنه: منْ بَندومهْ کردْگاره
وی که پرسشْ ره راستْ کنّه من ویاره
اُمیده مَحْشرِ روزْ نَزْدِ غَفّاره
اُونْوختْ کردهْ، فاشْ بُونه، هَرْ چی که داره
مه دلْ به ته جٰا مهرهْ‌ورزی سَرْ داره
تهْ دلْ، سَرِ اُونْ دارْنه، مه مهرْ انگارهْ
برُو بَپرْس وَ بو تازهْ گِل ویهٰاره
تا منْ سَرانْجُومْ دُونمْ شه کار و باره
اَمل کجه بو، گَشتْ کجهْ بو ویهٰارهْ
مجشْ کجه بو، مه خور و مُونگ یاره
بلبلْ به گِلْ غنچهْ نیشتهْ چُونْ خاره
عاشق اونهْ که داغ ره دلْ دارْنه یاره
امیر می‌گوید: من بنده‌ی کردگار هستم / او که از من و یارِ من به‌راستی پرسش می‌کند
روز رستاخیز در نزد خداوند آمرزگار امید می‌دارم / آن‌گاه که هر کس هر کاری کرده باشد، آشکارا می‌شود
دل من سر مهرورزی با تو را دارد / ولی دل تو سر آن دارد که مهرورزی‌ام را انکار کند
بیا و بپرس و بگوی‌ای گل تازه‌ی نوبهار من! / تا من سرانجام کار خود را بدانم
در موسم بهار جای گشت ما در چه جای آمل باشد؟ / (آمل کجاست، گشت بهاری کجا باشد؟) / در کجا گذران کنیم،ای یار خورشید و ماه‌چهره‌ی من؟ (ماه و مهر من کجا گذران کند؟)
بلبل که بر روی غنچه‌ی گل نشسته، چون خار می‌نماید / عاشق آن است که داغ یار به دل اندوخته باشد
***
امیر گنه: عالمْ ره بروتمهْ جویی
سنگ ره سَرینْ کردمهْ درازه شویی
آدمْ مثلِ گَندمْ، فلک آسیویی
یکوارْ وینّی که سَنگْ به سرِ سَنگْ سُویی
ناکَسْ دارمه که ته پیش پیه وشویی
ناکسْ دارمه که مه رازه ره ته دَرْ گویی
ته زَخْمی شکارْ بیمه که تیرْ بَزویی
به سَرِ شکارْ نمُویی، گتی گویی
دوستِ خنهْ ره دورْ کردمهْ خارْ نَرویی
غمزه کردهْ که، خارْ به منه لینگْ شویی
شه قَدمْ ره مه دیده دینگنْ برویی
خارْ رهْ دورْ کمّهْ تٰا دَرْدْ ته پا (لینگْ) نشویی
امیر می‌گوید: جهان را به یک جو فروختم / شب‌های دراز، سنگ را بالش خود می‌کردم
آدمی مانند گندم و فلک چون آسیاب است / یک‌باره می‌بینی که سنگ بر سنگ می‌ساید
نه کسی را دارم که به نزد تو آمد و رفت کند / و نه کسی را دارم که رازم را به تو بگوید (نجوا کند)
شکار زخم‌خورده‌ی تو بودم که به تیرم زده بودی / به سروقت شکار نیامدی، می‌گفتی که گاو است (لمیده)
دور سرای یار را دیوار می‌کردم که خار نروید / زیرا ناز می‌کرد که «خار به پای من می‌خلد» (به پایم می‌رود)
گام در دیده‌ی من بنه و بیا / خار را دور می‌کنم که درد به پای تو اصابت نکند
***
خُورْ کیهْ که بُو خوانچه کَشْ ته سرایی؟
چی حاجتْ چراغ و مُونگْ، به ته درگایی؟
مُونگْ ره اُونْطری داغْ به دیمْ هُونیایی
مُونگْ جُراَتْ ندارْنهْ هرگزْ روزْ درآیی
چی بَومْ خجیرهْ نوم و بی‌همتایی
ته دیمهْ به رَنگِ گلِ باغْ نمایی
تختِ دولتْ ره، ته بَخْتْ دولتْ هدایی
هُمای تنه سٰایه، پَرهْ هوایی
ای یُوسفهْ چیرهْ، دوستِ سیمین لقایی
ای زُهرهْ جَبینْ، ماه و خورشیدْ ضیایی
ای سیمهْ تَنْ، نازکْ بَدنْ، دل‌رُبایی
سیمینْ ذَقنْ، عنبرْشکنْ، پیچ و تایی
خورشید کیست که خوانچه کش سرای تو باشد؟ / آستانه‌ی تو، به چراغ و ماه چه نیازی دارد؟
آن‌چنان به صورت ماه داغ نهاده‌ای، / که ماه جرئت ندارد، هرگز در روز، آشکار شود
چه بگویم! نیکونام و بی‌همتا هستی / چهره‌ی تو به رنگ گل باغ می‌نماید
تخت دولت را، بخت تو دولت بخشید / همای سایه‌ی تو به آسمان پرواز می‌کند
ای یوسف چهره، تو دوست سیمین‌لقا هستی /ای زهره‌جبین، تو نور ماه و خورشید هستی
ای سیمین‌تن و نازک بدن، تو دل‌رُبا هستی / وای سیمین‌زنخ، زلف عنبرشکن تو، پر پیچ و تاب است
***
دیرْ هاکتْ هزارْ داغْ به دلْ دارمه جایی
سُورینه وَشْ، کوکِ رَوشْ، بُورْده جایی
امیر دْ خِشْ وَر دارْنه، مدّعایی
مُونگْ جُراَتْ ندارْنهْ هرگزْ روزْ درآیی
دلْ گَرْمهْ به مهرْ، اَندی هادهْ که دایی
نَهلْ گرمهْ دِل مِهرْوَرزی، به جایی
قَسّم به تنهْ عشق و ذاتِ خدایی
که بی ته مرهْ مه زندگی نَوایی
شومّه که تنه مهرْ نوَرْزمْ، نشایی
ته مهرْوَرزی ره، سَنگِ پیونْ دلْ وایی
لَعْلِ حُقْهْ میونْ، سخن ته درآیی
«آری» بَئو که طاقتْ ندارْمهْ «نایی»
دیرگاهی در یک جا، هزار داغ در دل دارم / زیرا، سروآسا و کبک‌خرام من، به جایی رفته است
امیر آرزویی برای دو بوسه‌ی تو دارد /ای تاووس جلوه، که ذات عرب داری و بی‌همتایی!
دلم به مهر تو گرم است، آن‌قدر (بوسه) بده که می‌دادی / مهرورزی دل را به دیگر جای مگذار!
سوگند به عشق تو و ذات خداوندی / که بی‌تو زندگی برایم بایسته نیست (نمی‌باید)
می‌روم که به تو مهرورزی نکنم، نمی‌شود (شایسته نیست) / مهرورزی تو را، دلی مانند سنگ (استوار) لازم است
سخن تو از میان دهان لعل‌فام تو بیرون می‌آید / «آری» را بگوی که تاب شنیدن «نه» را ندارم
***
رقیبْ دوستْ ره راهْ بَزوئه، وایی وایی
نَدومّه راهِ چین بُوردهْ یا ختایی
مه زَخْمینهْ دلْ ره که مَرْهَمْ وی دایی
سیرْندیمهْ دوستْ‌ره (که)، شونه وایی وایی
اَندی شَرْ که خورْ تاونهْ بامدایی،
عراق و خراسُونْ تا خطِّ فرایی
اندی که صفتْ کردمهْ دَشتِ ختایی
تیرْ زنّه مرهْ، دوستِ کَمنْ، دْ تایی
دوستِ دْ کَمنْ سیُو اَفْعی رهْ مایی
یا اَژْدَرهْ که دَمْ به منْ هُونیایی
یا آهوئه یا نافهْ مشکِ ختایی
یا چَشمه‌یِ خضرهْ، ظُلماتْ نمایی
رقیب راه دوست را زده (بسته) وای وای / نمی‌دانم به راه چین رفته یا به راه ختا (خطا)
آن‌که مرهم دل زخمین مرا می‌داد (مرهم‌بخش دل زخم دیده‌ام بود) / وای وای دوستم را سیر ندیده‌ام، دور می‌شود.
بامدادان که خورشید از راه دور می‌تابد / به عراق، خراسان تا خطّه‌ی فرات
آن‌قدر که دشت ختا را تعریف می‌کردم / دوستم با دو کمند گیسوی خود به تیرم زد (می‌زند)
دو کمند گیسوی دوست، مانند افعیِ سیاه است / یا اژدر است که به‌سوی من نفس (تنوره) می‌کشد
یا آهوست یا نافه‌ی مشک ختایی است / یا چشمه‌ی خضر نبی است که ظلمات (تیره) می‌نماید
***
امیر گنه: عاشقمهْ کیجاره بی‌شی
گرهْ بَزهْ مه رشته‌یِ جانْ به میشی
دیمْ سرخه گِلْ ولگهْ کیجاره بی شی
شه کَمنْ ره مه گردنْ دَوِست وکشی
ته مشکینْ کَمنْ ره که بئیرهْ ته شی
تَشْ دَکفهْ مه دلْ ره که او نکوشی
من عاشق دوستِ هَرْ دْ پایِ کوشی
عاشقْ اُونهْ، دُوستی ره، سر و مالْ روشی
هلا نَفْسِ ورْگْ، طلبکار میشی
دلْ یوسفْ چیره‌ی وَرْ سراسر ریشی
مه دلْ شو و روزْ همیشه در تشویشی
عملْ مستقیم نیهْ، صراط دَرْ پیشی
امیر می‌گوید: عاشق دوشیزه‌ای هستم (شوهرنکرده) / [که] رشته‌ی جان مرا به زنجیر موی خود گره زده است
چهره‌ی دختر دوشیزه، مانند برگ گل سرخ است / کمند زلف را به گردنم پیچید و می‌کشید
اگر کمند مشکین تو را شوهرت به چنگ آورد / آتشی در دلم می‌افتد که آب آن را خاموش نمی‌سازد
من عاشق کفش هر دو پای یار هستم / عاشق آن کسی است که سر و مال را به دوستش بفروشد (فداکند)
هنوز نفس گرگی، بستانکار میش است / دل برای یار یوسف چهره سراسر زخمین است
دل من شب و روز در تشویش است / [زیرا] عمل مستقیم نیست و پل صراط در پیش
بازگشت به صفحه فهرست مطالب دیوان
پیوند به ویکی امیر WIKI AMIR